สารอนุมูลอิสระ (Free Radicals) คืออะไร?

จากการวิจัยเมื่อเร็วๆนี้พบว่าความเสื่อมก่อนวัยและการเกิดโรค มีความสัมพันธ์กับปัจจัยทั่วๆไป ซึ่งนั้นก็คือ “สารอนุมูลอิสระ”

สารอนุมูลอิสระ คือ รูปแบบหนึ่งของออกซิเจนซึ่งไม่เหมือนกับออกซิเจนที่เราหายใจเข้าไป มีโครงสร้างไม่เสถียร ว่องไว ทำให้สามารถสร้างพันธะกับสารอื่นได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งเป็นสาเหตุให้สารเหล่านั้นเกิดการเสื่อมสภาพ เรียกว่า “ออกซิเดชั่น”

เมื่อเกิดออกซิเดชั่นในร่างกายบ่อยๆและมากขึ้นก่อให้เกิดการเสื่อมถอยของร่างกาย ทั้งการเกิดริ้วรอยแห่งความชราก่อนวัยอันควรและโรคภัยไข้เจ็บต่างๆมากมาย เช่น โรคมะเร็ง โรคเบาหวาน โรคหัวใจ ฯลฯ

สารอนุมูลอิสระมาจากไหน?

ในปัจจุบันวิธีการดำรงชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป ทำให้ร่างกายถูกทำร้ายด้วยสารอนุมูลอิสระที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและเป็นจำนวนมาก สาเหตุจากความเครียด แสงอัลตราไวโอเลต มลภาวะรวมทั้งควันพิษจากท่อไอเสียรถยนต์และจากขบวนการเผาผลาญอาหารเพื่อเปลี่ยนเป็นพลังงานให้แก่ร่างกาย โดยธรรมชาติร่างกายของเราจะผลิตสารต้านอนุมูลอิสระแต่จะผลิตน้อยลงเมื่อมีอายุมากขึ้น ซึ่งไม่เพียงพอที่จะกำจัดอนุมูลอิสระที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ก่อให้เกิดความเสื่อมถอยของเซลล์ต่างๆในร่างกาย จะเสื่อมมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับการดูแลสุขภาพและสภาพร่างกายของแต่ละคน เช่นคนที่เครียดกับการทำงาน ไม่ดูแลตัวเองจะดูแก่เร็ว หรือบางคนยังคล่องแคล่ว ว่องไวแม้จะมีอายุมากแล้วก็ตาม แต่ร่างกายก็ใช้อนุมูลอิสระในการต่อสู้กับเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส ที่เข้าโจมตีร่างกาย แต่ถ้ามีมากเกินไปก็จะกลับมาทำร้ายร่างกายเสียเอง อนุมูลอิสระจึงเปรียบเสมือนดาบ 2 คมที่เกิดขึ้นในร่างกาย

ดังนั้นการป้องกันอนุมูลอิสระจะเกิดประโยชน์กับทุกคนเป็นการป้องกันและชะลอก่อนการเกิดโรคต่างๆ คงจะดีถ้าอายุยืนโดยไม่มีโรคภัยไข้เจ็บและ ร่างกายทำงานได้เต็มศักยภาพสูงสุดไม่ว่าจะอยู่ในช่วงอายุใดก็ตาม

 โดยธรรมชาติร่างกายของเราจะผลิตสารต้านอนุมูลอิสระและจะผลิตน้อยลงเมื่อมีอายุมากขึ้น ซึ่งไม่เพียงพอที่จำกำจัดอนุมูลอิสระที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว

ดังนั้นเราควรได้รับสารต้านอนุมูลอิสระ( Antioxidant) จากอาหารที่รับประทานเข้าไป เช่น การเลือกทานปลา สัตว์ที่มีเปลือกแข็ง ผัก ผลไม้ หรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีขายอยู่ตามท้องตลาด ที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น สารสกัดจากเมล็ดองุ่น สารสกัดจากชาเขียว เบตาแคโรทีน โคเอ็นไซม์ คิวเท็น วิตามิน E วิตามิน C

สารต้านอนุมูลอิสระคือสิ่งสำคัญ สามารถป้องกันและชะลอการเกิดโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ รวมถึงการเกิดริ้วรอยที่ทำให้ดูแก่ชราก่อนวัยอันควร

เราควรให้ความสำคัญกับสารอาหารมากขึ้น โดยเฉพาะสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อการทำงานของส่วนต่างๆในร่างกายและมีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่มีประสิทธิภาพสูง ทั้งยังช่วยให้สุขภาพดี ดูดีทั้งจากภายนอกและภายในอีกด้วย 

เทคโนโลยีและความก้าวหน้าในโลกยุคใหม่ช่วยให้มนุษย์เรามีชีวิตความเป็นอยู่ที่สะดวกสบายขึ้น แต่เคยสงสัยไหมว่าทำไมอัตราการเจ็บป่วยและการเสียชีวิตของมนุษย์ในปัจจุบัน กลับไม่ลดลง

สถิติการตายของมนุษย์ด้วยโรคหัวใจ โรคมะเร็ง โรคความดันโลหิตสูง และอีกหลาย ๆโรคยังครองอันดับต้น ๆ ของสาเหตุที่ทำให้มนุษย์เสียชีวิตทั้ง ๆ ที่โรคเหล่านี้ไม่ได้เกิดจากเชื้อโรค ที่เป็นเช่นนี้เพราะสมดุลของชีวิตนั้นถูกทำลายไป

อะไรเป็นสาเหตุให้สมดุลของมนุษย์ถูกทำลายไป

ท่ามกลางการใช้ชีวิตในโลกยุคใหม่ที่เต็มไปด้วยสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ แต่มนุษย์กลับต้องเผชิญกับปัญหาสุขภาพมากขึ้น ด้วยการที่ต้องทำงานแข่งกับเวลา อยู่ท่ามกลางสังคมที่เต็มไปด้วยการแข่งขันและมลภาวะที่เป็นพิษรอบด้าน

มนุษย์ทำงาน หลาย ๆ ท่านใช้ชีวิตแบบเร่งรีบอาศัยอาหารสำเร็จรูปที่ล้วนผ่านการใช้สารเคมีและสีสันรูปลักษณ์ภายนอกเป็นตัวดึงดูด การต้องรีบตื่นแต่เช้าเพื่อเลี่ยงการจราจรที่คับคั่งและกลับถึงบ้านในเวลามืดค่ำ สิ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยให้เกิดความเครียด วิตกกังวล พักผ่อนน้อย ส่งผลให้ระบบการทำงานของร่างกายแปรปรวน ซึ่งนำไปสู่การเจ็บป่วย ท้ายสุดก็มารักษากันที่ปลายเหตุโดยการกินยาซึ่งยาบางประเภทแฝงด้วยคุณ และโทษอันอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงโดยไม่รู้ตัว

แท้จริงแล้ว ร่างกายมนุษย์เป็นสิ่งมหัศจรรย์ที่ธรรมชาติได้สร้างให้มีระบบดูแลตัวเองโดยอัตโนมัติเพื่อสร้างสมดุลให้เกิดขึ้น เมื่อใดที่มีความผิดปกติกับเซลล์หรืออวัยวะใดอวัยวะหนึ่ง ถ้าการแก้ไขอยู่ในระดับที่จะปรับสมดุลได้เอง อาการของโรคก็จะไม่เกิดขึ้นแต่หากว่ามีการเสื่อมสภาพสูงเกินกว่าที่ร่างกายจะปรับได้ อาการของโรคก็จะปรากฏขึ้นทำให้เราไม่สบายเจ็บป่วยขึ้น ซึ่งตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือการเกิดอนุมูลอิสสระ (Free Radicals) ในร่างกายซึ่งส่งผลให้เซลล์เสื่อม ซึ่งปฏิกิริยาที่ทำให้เกิดการเสื่อมของเซลล์เรียกว่า ออกซิเดชั่น (Oxidation)

อนุมูลอิสสระ (Free Radicals) เป็นปัจจัยหนึ่งที่นำไปสู่การเกิดโรคต่าง ๆ เช่น โรคหัวใจ โรคมะเร็ง โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน ความเสื่อมของเซลล์ต่าง ๆ ในร่างกาย ฯลฯ ทั้งนี้ร่างกายสามารถรับอนุมูลอิสสระได้จากหลายทางเช่น จากมลพิษในอากาศ ฝุ่นละออง ควันบุหรี่ ไอเสียรถยนต์ โรงงานอุตสาหกรรม รังสีอุลตร้าไวโอเลตในแสงแดด ตลอดจนการรับประทานอาหารที่ไหม้เกรียม อาหารสำเร็จรูปที่มีสารกันบูด อาหารทอดในน้ำมันที่ใช้ซ้ำ ยาบางชนิด นอกจากนี้ยังรวมถึงความเครียดจากการทำงานและการดำเนินชีวิตในประจำวันอีกด้วย สิ่งเหล่านี้กระตุ้นให้เกิดสารอนุมูลอิสสระและปฏิกิริยาออกซิเดชั่นซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพ

Reference:

1. Nishida Y.et.al, Quenching Acitivities of Common Hydrophillic and Lipophillic Antioxidants against Singlet Oxygen Using Chemiluminescence Detection System. Carotenoid Science 11: 16-20 (2007)
2. Miki, W., Biological functions and activities of animal carotenoids. Pure and Appl.Chem 1991 ; 63:141-6
3. Shimizu, N., et al., Carotenoids as singlet oxygen quenchers in marine organisms. Fisheries Sci. 1996; 62: 134-7
4. Fuji Chemical Industry Co., Ltd., Outsourced test by Collaborative Labs, Setauket, NY 2001
5. Yamashita,(2006) The Effects of Dietary Supplement Containing Astaxanthin on Skin Condition. Carotenoid Science 10:91-95
6. Nagaki et al., (2006) .The supplementation effect of astaxanthin on accommodation and asthenopia.J.Clin. Therap.Med.,22(1):41-54.
7. Sawaki,K.et al.(2002) Sports performance benefits from taking natural astaxanthin characterized by visual activity and muscle fatigue improvements in humans.Journal of Clinical Therapeutics & Medicine 18(9):73-88.
8. Kupcinskas et al., Efficacy of the antioxidant astaxanthin in the treatment of functional dyspepsia in patients with or without Helicobacter pylori gastritis: a propective, randomized ,double blind, and placebo controlled study .Eur.J.Gastroent and Hepat.,(In Press).
9. Hiroshige Itakura, Astaxanthin Defends and Subdues Active Oxygen, Heart publishing co.,ltd, 21.

แบ่งปันบทความ :