มีข่าวผู้เสียชีวิต ภายหลังจากการสวนล้างลำไส้ แต่คนส่วนใหญ่ไม่เข้าใจว่า สาเหตุเกิดจากอะไร หนึ่งในภาวะแทรกซ้อนของการสวนล้างลำไส้ ก็คือ ภาวะเกลือแร่ในเลือดต่ำ ส่งผลทำให้เกิดอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง เวียนศีรษะรุนแรง คลื่นไส้ ความดันตก หัวใจเต้นผิดจังหวะ ถึงขั้นเสียชีวิต วิธีป้องกันและรักษาก็คือ ภายหลังการสวนล้างลำไส้ ควรดื่มน้ำเกลือแร่เสริม

      นอกจากนั้น มีรายงานถึงนักวิ่งมาราธอนมือใหม่ ที่ดื่มน้ำเปล่าในระหว่างวิ่งจำนวนมาก ส่งผลทำให้เกิดภาวะเกลือแร่ในเลือดต่ำอย่างรุนแรง และตามมาด้วยภาวะสมองบวมจนเสียชีวิต และบ่อยครั้งที่เราได้ยินข่าวว่า พลทหารเสียชีวิตในระหว่างการฝึก หรือคนอายุน้อย ๆ ไปออกกำลังหนัก ๆ แล้วมีปัญหาหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน ซึ่งแพทย์ก็มักจะสรุปกันง่าย ๆ ว่า เป็นโรคหัวใจ (หยุดเต้น) ซึ่งอันที่จริง ถ้าวินิจฉัยกันง่าย ๆ แบบนั้น คนที่ไม่ใช่แพทย์ก็คงบอกได้เหมือนกัน แต่ไม่มีใครพยายามที่จะมองหาสาเหตุที่แท้จริง เพื่อจะได้ป้องกันปัญหา ที่อาจเกิดซ้ำอีกในอนาคต ซึ่งส่วนตัวผู้เขียนเชื่อว่า ปัญหาของการขาดเกลือแร่ น่าจะเป็นสาเหตุที่สำคัญ

      ในช่วงที่อากาศร้อน เรามักได้รับคำแนะนำให้ดื่มน้ำมาก ๆ แต่น้ำที่เราเลือกดื่ม อาจมีเกลือแร่ไม่เพียงพอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งน้ำดื่มที่ผ่านกระบวนการ รีเวอร์ส ออสโมซิส (reverse osmosis) ที่เรียกกันว่า น้ำอาร์โอ (RO) ซึ่งเป็นน้ำดื่มที่นิยมให้บริการกันตามสำนักงาน และโรงพยาบาลส่วนใหญ่ น้ำอาร์โอ คือน้ำที่ปราศจากเกลือแร่ เป็นน้ำที่อยู่ในสภาพใกล้เคียงกลับน้ำกลั่น การดื่มน้ำอาร์โอ อยู่เป็นประจำ จะทำให้ร่างกายขาดเกลือแร่ นอกจากนั้น น้ำอาร์โอยังมีความเป็นกรดสูง ทำให้ภายหลังการดื่ม ร่างกายกลับมีอาการอ่อนเพลียมากขึ้น

      เป็นที่ทราบกันดีว่า การรับประทานเกลือ โซเดียม คลอไรด์ หรืออาหารเค็มมาก ๆ เป็นสาเหตุหนึ่งของโรคความดันโลหิตสูง แต่การรณรงค์ให้คนลดเค็ม โดยไม่ดูถึงสถานะการณ์ความเป็นจริง อาจก่อให้เกิดอันตราย เพราะเกลือโซเดียม คลอไรด์ เป็นเกลือที่มีความสำคัญในการเพิ่มความดันโลหิต การกินเค็มอาจทำให้เกิดโรคความดันโลหิตสูง แต่ในคนที่ความดันต่ำ หรืออยู่ในสภาพใกล้ช็อค เช่น เวลามีอาการท้องเสีย ภายหลังการออกกำลังเสียเหงื่อ หรือในสภาวะอากาศร้อนมาก ๆ การปฏิเสธที่จะกินอาหารเค็ม ก็จะทำให้ความดันตกอย่างรุนแรงได้ การดื่มน้ำเปล่าในขณะที่ร่างกายขาดเกลือ ก็จะยิ่งทำให้เกลือในเลือดเจือจาง ตามมาด้วยภาวะสมองบวมซึ่งเป็นอันตรายอย่างยิ่ง ดังนั้น อยากจะแนะนำว่า สำหรับคนที่รู้ว่าตนเองเสียเหงื่อมาก ท้องเสีย หรือหลังการสวนล้างลำไส้ หากมีอาการใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว เวียนศีรษะคล้ายจะเป็นลม ควรจะซื้อน้ำเกลือแร่มาดื่ม ไม่ควรดื่มเพียงน้ำเปล่า หรือน้ำหวาน และหากอาการไม่ดีขึ้น ควรไปพบแพทย์

      น้ำเกลือแร่ ไม่ใช่น้ำแร่ เพราะน้ำแร่ คือน้ำที่มาจากดิน หรือแหล่งน้ำธรรมชาติ ส่วนน้ำเกลือแร่ คือน้ำหวาน ผสมเกลือโซเดียม, เกลือโปแตสเซียม, และเกลือซิเตรต น้ำเกลือแร่ชนิดซอง มีชื่อว่า โอ.อาร์.เอส (ORS) ได้ถูกออกแบบมาเพื่อ ใช้บำบัด ชดเชยการสูญเสียเกลือแร่ในผู้ป่วยที่มีอาการท้องเสีย ส่วนเครื่องดื่มเสริมเกลือแร่สำเร็จรูป ได้ถูกออกแบบให้นักกีฬาดื่ม เพื่อชดเชยการสูญเสียเกลือแร่ที่ออกมากับเหงื่อ ในระหว่างการแข่งขัน และเพื่อป้องกันอาการอ่อนเพลียจากภาวะเลือดเป็นกรด แต่สำหรับคนที่คิดว่าตนเองไม่ได้เสียเหงื่อมากมายอะไร ควรดื่มแค่น้ำแร่ธรรมชาติ ไม่แนะนำให้ดื่มเครื่องดื่มเสริมเกลือแร่ เพราะการเสียเหงื่อ คือการกำจัดเกลือโซเดียมส่วนเกินออกจากร่างกาย ซึ่งเป็นข้อดีประการหนึ่งของการออกกำลัง นอกจากนั้น น้ำเกลือแร่เหล่านี้ยังมีน้ำตาล การดื่มน้ำเกลือแร่อยู่เป็นประจำ อาจทำให้อ้วนได้

      เราจะเห็นว่านักกีฬาต่างชาติ เวลาไปแข่งขัน เขาจะมีน้ำเกลือแร่ดื่ม ในขณะที่นักกีฬาไทย ยังอาจต้องดื่มน้ำประปาใส่ถังกันอยู่ หรือถ้าโชคร้ายกว่านั้น คนดูแลขาดความรู้ เอาน้ำอาร์โอมาให้ดื่ม ก็จะส่งผลให้ นักกีฬาไทยไม่มีทางแข่งกับใครได้ เพราะจะหมดเรี่ยวแรง เป็นตะคริวแพ้ไปเสียก่อน
      เนื่องจาผลไม้เป็นแหล่งอาหารที่มีโปแตสเซียมสูง และเราอยู่ในประเทศที่มีผลไม้เหลือเฟือ ดังนั้น ก่อนการออกกำลัง ควรหาผลไม้รับประทานบ้าง สำหรับครูฝึกที่ไม่มีเงินซื้อน้ำเกลือแร่ให้นักกีฬาดื่มเวลาลงแข่ง ก็อาจจะให้นักกีฬากินกล้วยกับเกลือแทน ดีกว่าปล่อยให้ดื่มน้ำเปล่า ๆ ซึ่งไม่เพียงแต่จะทำให้ลูกทีมมีโอกาสแพ้สูง แต่ยังอาจมีผลกระทบรุนแรงถึงแก่ชีวิตได้

ขอขอบคุณ ดร. นพ. พัฒนา เต็งอำนวย